Vrijdag 13 februari is het Wereldradiodag. Weet je nog toen je voorzichtig aan het knopje van je oude Philips-radio moest draaien om je favoriete omroep te vinden? Bijvoorbeeld de ‘verboden’ liedjes van Radio Veronica? Deze én nog vijf highlights uit de geschiedenis van radio in Nederland vind je hieronder.
1. De allereerste uitzendingen (’10)
Koningin Wilhelmina komt in februari 1919 naar een demonstratie luisteren van radio-apparatuur ontwikkeld door Fries Hanso Idzerda. Idzerda vraagt een zendvergunning aan en kan in november van start. Zijn programma’s zijn de allereerste geregelde publieke radio-uitzendingen ter wereld.
2. Verzuiling (’20)
De verschillende kerken raken in paniek over de invloed van het snelgroeiende medium. Al gauw besluiten ze zelf radio te gaan maken. Op 24 december 1924 zendt de NCRV het eerste programma uit. De KRO en VARA volgen een jaar later, en in 1926 de VPRO. Alleen de HDO (later AVRO) wil een nationale omroep. Maar in 1930 komt het zendtijdbesluit: er komt geen nationale omroep en de zendtijd wordt verdeeld tussen de zuilen.
3. Radio Oranje (’40)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de publieke zender in de handen van de nazi’s. De regering in ballingschap in Londen zendt Radio Oranje uit, in totaal 34 programma’s van 15 minuten per stuk. Ook Churchills woorden zijn stiekem in Nederland te horen, tot dat in 1943 alle radio’s moeten worden ingeleverd. Veel mensen besluiten hun radio te verbergen.
“In 1959 heeft 99% van de Nederlandse huishoudens een radio”
4. Hitparade (’60 & ’70)
De imposante radio’s die inmiddels in iedere huiskamer staan ontvangen klassieke muziek, praatprogramma’s en het nieuws via Hilversum I en II. Om het monopolie te breken zenden zeezenders als Radio Veronica en andere ‘piraten’ vanaf 1960 lichte muziek (popmuziek dus) uit vanaf boten op de Noordzee. Presentatoren als Tineke de Nooij, Rob Out en Joost den Draaijer zijn echte iconen. In augustus 1974 wordt de anti-piratenwet van kracht en speelt Veronica haar laatste liedje vanaf zendschip de Norderney. In 1975 mag Veronica eindelijk vanaf het vast land uitzenden.
5. De opkomst van commerciële radio (’90)
Sky, Radio 10 Gold en Veronica krijgen begin jaren ’90 officiële commerciële zendvergunningen. Binnen zes jaar hebben zij een marktaandeel van 45 procent. Maar het zenderaanbod gaat achteruit: de zenders richten zich op een zo breed mogelijke doelgroep om adverteerders aan te trekken.
6. Radio nu
Tegenwoordig zijn er duizenden binnen- en buitenlandse stations te beluisteren. Ze zijn digitaal te ontvangen via DAB en DVB-T, via internet, satelliet – en natuurlijk je oude FM-radio. Nederlandse zenders vind je makkelijk online, bijvoorbeeld via nederland.fm of onlineluisteren.nl. Het Britse BBC.co.uk heeft 18 verschillende zenders, zoals de beroemde World Service voor het nieuws 24 uur per dag. Je kunt er ook veel uitzendingen terugluisteren. iTunes heeft ook zijn eigen radio, met maar liefst 250 zenders. Via de razendpopulaire muziekdienst Spotify kun je ook naar ‘genreradio’ luisteren. Als je je abonneert hoef je niet naar reclame te luisteren.
Wat voor radiotoestel hadden jullie vroeger thuis, een Philips, Telefunken of Grundig? En naar welke liedjes was je op zoek? Die van Elvis Presley, Fats Domino, Jerry Lee Lewis, of heel iemand anders?
Hilversum 3 bestond nog niet door Herman van Veen